Urodzili się... 28 września: Mieczysław Czechowicz

Szczegóły

Utworzono: poniedziałek, 28, wrzesień 2020 11:15

Zespół DBAiM

„Tani drań”, ciepły Miś Uszatek i olbrzym o gołębim sercu. Doświadczony przez życie mistrz ról komediowych – Mieczysław Czechowicz.

Aktor teatralny i filmowy. Urodził się 28 września 1930 roku w Lublinie. Zmarł 14 września 1991 roku w Warszawie.

W Lublinie w latach 1949-50 grał niewielkie role w Teatrze Muzycznym (u Kazimierza Dembowskiego - Romana w Romansie z wodewilu i radnego w Ptaszniku z Tyrolu), jednocześnie uczęszczając do Studia Dramatycznego. W 1951 roku występował w Szczecinie w Teatrze Polskim (u Tadeusza Żuchniewskiego zagrał Żarnowca w Rubikonie). W 1954 roku. ukończył warszawską PWST.

W Warszawie debiutował w styczniu 1954 roku u Aleksandra Bardiniego rolami Gralona, rycerza Kirkora i Gońca z Gniezna w Balladynie na scenie Teatru Nowej Warszawy. W Teatrze Narodowym (do 1957 roku związanym z Teatrem Współczesnym) wystąpił po raz pierwszy w październiku 1954 roku u Bohdana Korzeniewskiego wcielając się w postać Wołodii w Człowieku z karabinem.

Później Czechowicz, już jako aktor Teatru Współczesnego, zagrał kilka ról w sztukach reżyserowanych przez Erwina Axera. Najlepsza z nich to Schmitz w Biedermannie i podpalaczach (1959). Tak o występie aktora pisze Jan Kott:

"Rewelacją wieczoru był Czechowicz w roli bezrobotnego zapaśnika. Ma on warunki fizyczne znakomite i bardzo rzadkie wśród młodzieży aktorskiej. Jest duży, bardzo ludowy, ma twarz i ciało do grania. Ma gest, rodzaj humoru, osobowość aktorską bardzo współczesną i bardzo autentyczną." ("Przegląd Kulturalny" 1959 nr 18)

O tej roli pisał też Stanisław Hebanowski:

"Mieczysław Czechowicz (Schmitz) wchodzi do domu Biedermanna ze zniewalającą pewnością siebie, niedźwiedziowatym ruchem poprawia portki na brzuszysku, potężna łapą klepie po ramieniu gospodarza i nagle w rozmowie z panią domu wybucha rzewnym płaczem na wspomnienie dzieciństwa. Ale ten dobroduszny pyknik raz po raz zerka niespokojnie, potem krzywi się dziwacznie - i nie dziwimy się, że paraliżuje wolę pana Biedermanna." ("Teatr" 1959 nr 13)

Inne role u Erwina Axera to Parobek I w Knocku (1960). Jan Kott stwierdził: "Czechowicz jak zwykle piekielnie zabawny" ("Przegląd Kulturalny" 1960 nr 29). O jego występie w Androklesie i lwie (1964) tak wypowiedział się Roman Szydłowski: "Niezrównany Mieczysław Czechowicz od dawna nie zagrał tak dobrze, jak w roli chrześcijanina Ferroviusa" ("Trybuna Ludu" 18.01.1964).

W Tangu (1965) Czechowicz wcielił się w postać Edka.

"Dobroduszny, z leniwą gracją usługujący do stołu, a potem walący na odlew morderca - Czechowicz" - pisała Leonia Jabłonkowska. ("Teatr" 1965 nr 17)

Podziw budził występ Czechowicza w Kordianie (1977), gdzie zagrał Wielkiego Księcia Konstantego. Rola została określona przez Annę Schiller jako "zdumiewająca". Inne ważne role aktor zagrał w spektaklach reżyserowanych przez Jerzego Kreczmara: W sztuce Samoobsługa (1962) wcielił się w postać Gusa. Karolina Beylin tak pisała o aktorze:

"Ta niełatwa rola naiwnego zbrodniarza została skonstruowana przez Czechowicza wręcz wspaniale. Przypomniał nam świetną kreację z 'Podpalaczy' Frischa, ale wzbogacił ją o nowe elementy." ("Express Wieczorny" 19.10.1962)

Później był Milt Manville w Sie kochamy (1966).

"Mieczysław Czechowicz, który swym spontanicznym, tryskającym po prostu wszystkimi porami z jego niezbyt filigranowego ciałka komizmem godzi z udrękami żywota najbardziej sfrustrowanych i zdesperowanych widzów." - I.J. ("Teatr" 1966 nr16)

Pozostałe role zagrane u Jerzego Kreczmara to: J.B. w spektaklu pod tym samym tytułem (1967) i w 1975 roku postać XX w Emigrantach. Po raz drugi wystąpił w tej samej sztuce i roli w 1988 roku u Andrzeja Łapickiego w przedstawieniach impresaryjnych.

W Teatrze Współczesnym aktor występował do 1986 roku, później związany był z warszawskim Teatrem Kwadrat. Zagrał tam między innymi Tatę u Wojciecha Pokory w Fifty-Fifty (1987). W tym samym przedstawieniu i tej samej roli wystąpił u Bogdana Hussakowskiego w Teatrze POSK w Londynie (1990). Grał też Marmieładowa w Teatrze na Woli w Zbrodni i karze u Waldemara Matuszewskiego (1985). Tam też wcielił się w rolę gajowego u Stanisława Tyma w Rozmowach przy wycinaniu lasu (1984). Jego ostatnia teatralna rola to Henry Scupp i pan Baum u Radosława Piwowarskiego w Brzydkim kaczątku (1991).

Największą popularność przyniosły Czechowiczowi występy w telewizji. W Teatrze TV debiutował w 1958 roku rolą Brauna u Konrada Swinarskiego w Operze za trzy grosze. W roku 1959 zagrał u Stanisława Wohla: Marynarza w Jeziorze Bodeńskim, Portiera w Podróży i Lotnika w Rakiecie Thunderbolt.Zagrał również Księcia w Fantazjo u Maryny Broniewskiej (1960) i Urzędnika Stanu Cywilnego w Ślubach powszechnych u Ludwika René (1960). U tego samego reżysera zagrał postać Ciarka w Wiele hałasu o nic (1964).Pozostałe role to między innymi: Fujarkiewicz u Jerzego Dobrowolskiego w Domu otwartym (1963); Sobakiewicz u Zygmunta Hübnera w Martwych duszach (1966); Marek Zięba u Zbigniewa Zbrojewskiego w Nikt mnie nie zna (1966); Aryst u Andrzeja Łapickiego w Fircyku w zalotach (1968); Pluto Swint u Daniela Bargiełowskiego w Lipcowych tarapatach (1974); Ignacy u Jerzego Słotwińskiego w Marcowym kawalerze (1980); Niedźwiedź u Macieja Wojtyszki w Szelmostwach lisa Witalisa (1980); Lekarz u Janusza Morgensterna w Gdy miasto śpi... (1981); Dzbanowski u Macieja Bordowicza w Z chłopa król (1983) i Leśniczy u Jerzego Matuli w Pakamerze (1988).

Czechowicz, mimo tego, że grał również role dramatyczne, był przede wszystkim aktorem komediowym.

"Wśród niemałego przecież grona polskich aktorów komediowych reprezentuje on indywidualność odmienną. Charakterystyczna sylwetka, olbrzymi ładunek nieodpartego humoru zjednały mu uznanie i dużą popularność. Postacie, które odtwarza - to ludzie zwykle sympatyczni o gołębim sercu - nawet przy pozorach zewnętrznej brutalności" - E. S-W ("Film" 1963 nr 31).

Czechowicz, znakomity aktor kabaretowy, już w czasie studiów był współzałożycielem kabaretu "Koń". Występował także w kabaretach "Szpak", "Wagabunda", "Dudek" i "U Lopka".

Publiczność najbardziej polubiła Czechowicza za jego niezapomniane, zabawne występy w telewizyjnym "Kabarecie Starszych Panów". Tak o kabarecie pisał Witold Filler:

"Ułudny świat 'Starszych Panów', gdzie wszystkie chropowatości prawdziwego świata zostały sprowadzone do wymiarów grzecznej bajki, wyzwolił w aktorach jakiś siódmy zmysł ironii, a także umiejętność kokieteryjnej zabawy słowem i pozą." (Witold Filler, "Ludzie śmiechu", 1972).

Aktor tak mówił o swoich występach: "Ze specjalną satysfakcją występuję w Kabarecie Starszych Panów. (...) Jest on niewątpliwie czymś nowym w tym gatunku. Współpraca z Jeremim Przyborą i Jerzym Wasowskim to prawdziwa przyjemność" ("Film" 1963 nr 31). Czechowicz występował między innymi jako "Spory" w parze z Wiesławem Michnikowskim ("Niedużym") w wieczorach Niespodziewany koniec lata, Przerwa w podróży oraz jako jeden z "Tanich Drani" czyli porucznik Rumianek w Ostatnich naiwnych. Poza tym zagrał Kaczyńskiego, narzeczonego pani Moniki w Zupełnie innej historii, rotmistrza huzarów w znakomitym duecie z Ireną Kwiatkowską w Nieznanych sprawcach, oraz Iksa w wieczorze pt. 14 3/4;. Pojawiał się też w Divertimentach Jeremiego Przybory.

W telewizji Czechowicz wystąpił również w serialach. Jego role to: Władek, mąż Teresy w Ping-Pongu w Perłach i dukatach Józefa Hena (1965), Teofil Bosman, członek bandy Flasza w odcinku 3, 4, 7, 8 i 9 w Niewiarygodnych przygodach Marka Piegusa Mieczysława Waśkowskiego (1966); sąsiad Kamińskich w odcinkach: 5 i 9 w Wojnie domowej Jerzego Gruzy (1965-66); James, lokaj Anglika w Szach i mat! Andrzeja Zakrzewskiego (1967) i zdun Józef Rojecki w Pożarowisku Ryszarda Bera (1968) w serii Opowieści niezwykłe; Henio w ...Ad libitum (3) w Szkicach warszawskich Henryka Kluby (1969), Konstanty Szawiełło, stryj Józka w odcinkach: 13, 15, 16-21 w Czterej pancerni i pies Konrada Nałęckiego, (odcinek 20 w reż. Andrzeja Czekalskiego) (1969-70); Szymek, brat Jagny w odcinkach: 1-7, 9-11 w Chłopach Jana Rybkowskiego (1972); Hrabia Hortvath w serialu i filmie Janosik Jerzego Passendorfera (1973-74), radca Węgrowicz w odcinkach 1, 7 i 9 w Lalce Ryszarda Bera (1977), Olszewski, dyrektor białostockiej Dyrekcji Lasów Państwowych w odcinku 3 w Karierze Nikodema Dyzmy Jana Rybkowskiego i Marka Nowickiego (1980), Mastalerz, stróż Pałacu Radziwiłłów w Zatorach w odcinkach: 1, 3, 8 i 9 w Zmiennikach Stanisława Barei (1986).

W filmie zadebiutował w 1953 roku niewielkim epizodem murarza w Piątce z ulicy Barskiej Aleksandra Forda. U tego reżysera zagrał też epizod - bandziora w Ósmym dniu tygodnia (1958), filmie, który miał swoją premierę w Polsce dopiero w latach osiemdziesiątych.

Pierwsza, większa rola Czechowicza to trener Mamczyk w Mężu swojej żony Stanisława Barei (1960).

"Atletycznie zbudowany trener, troskliwie zajmujący się swoją podopieczną, znający tylko jednego 'boga' - sport, to postać pełna niezafałszowanego komizmu" - E. S-W. ("Film" 1963 nr 31)

Sam aktor bardzo lubił zabawną rolę bandyty podającego się za malarza Werycho w Szatanie z 7-ej klasy Sylwestra Chęcińskiego (1960). Inna lubiana przez niego rola to Franek w Mężczyznach na wyspie Jana Laskowskiego (1962). W filmie Żona dla Australijczyka Stanisława Barei (1963) wystąpił w dosyć nietypowej roli, gdyż głównie "grał" w całym filmie jego dużych rozmiarów portret, zaś aktor pokazał się jedynie w niewielkim epizodzie.

Pozostałe filmowe role to między innymi: Waluś w Barwach walki Jerzego Passendorfera (1964); "Chudy", członek szajki w Lekarstwie na miłość Jana Batorego (1965); Antoni Kotyrba, kibic "Naprzodu" w Świętej wojnie Juliana Dziedziny (1965); kierowca w noweli Rozwód po polsku (1) w Trzy kroki po ziemi Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego (1965); podporucznik Karol Lenciak w Paryż - Warszawa bez wizy Hieronima Przybyła (1967); kapitan Zawadzki w Hasło Korn Waldemara Podgórskiego (1968); milicjant przyjmujący zeznania od Chrupkowej w Otellu z M-2 Juliana Dziedziny; tajniak "poważny" w Kłopotliwym gośćiu Jerzego Ziarnika (1971); złodziej w Nie lubię poniedziałku Tadeusza Chmielewskiego (1971); Mietek, mąż ciotki Heli w Motylach Janusza Nasfetera (1972); pan "profesor" w Poszukiwany, poszukiwana Stanisłwa Barei (1972); ksiądz w Weselu Andrzeja Wajdy (1972); ojciec Lusi w Nie ma róży bez ognia Stanisława Barei (1974); pan Wacio, szef stacji benzynowej w Królowej pszczół Janusza Nasfetera (1977); Kobyella w Die Blechtrommel / Blaszany bębenek Volkera Schlöndorffa (1979); Maksio w Ślepym bokserze Marka Nowickiego (1981).

Ostatnia filmowa rola Czechowicza to Adam Dyląg w Rififi po sześćdziesiątce Pawła Trzaski (1989).

Był narratorem w filmie Nowy (1969), w serii dla dzieci Przygody Misia Uszatka (1975-1987) i lektorem w Dawni kronikarze zapisali... Aktor tak wypowiedział się o aktorstwie komediowym:

"Nie wydaje mi się możliwe wypracowanie 'vis comica'. Są ludzie nieodparcie śmieszni, bawiący widza samym pojawieniem się na scenie - inni zaś powtarzając dokładnie 'chwyty' swoich kolegów - nie śmieszą." ("Film" 1963 nr 31)

Nagrody:

1962 - Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych

1963 - Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych

1964 - Srebrna Maska w plebiscycie "Expressu Wieczornego" na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych

1967 - Odznaczenie Odznaką 1000-lecia

1977 - Odznaczenie Złotym Krzyżem Zasługi

1987 - Odznaczenie Krzyżem Kawalerskim OOP

Opracowała: Halina Olczak-Moraczewska, kwiecień 2006.

Źródło: culture.pl

W pamięci bliskich i przyjaciół zapisał się jako człowiek nieprawdopodobnie otwarty i kontaktowy.

- Był człowiekiem niezwykle dobrym, ciepłym, życzliwym ludziom, bezpośrednim w kontaktach– wspominał po latach cioteczny brat aktora.

Podobnego zdania jest aktorka Zofia Stefańska, prywatnie przyjaciółka Czechowicza.

- Mietek kochał ludzi, choć byli tacy, którzy wyrządzili mu krzywdę. Lubił też uroki życia, choć przecież koszmar 1945 roku na zawsze utkwił w jego psychice. Był człowiekiem ciężko doświadczonym, a mimo to pogodnym, co nie zawsze idzie w parze.

Miłośnicy seriali pamiętają go jako mało zaradnego hrabiego Horvatha z „Janosika”, zaś młodsi widzowie znają go z dobranocki „Miś Uszatek”, w której podkładał głos tytułowemu bohaterowi.

Oglądając komedie z jego udziałem mało kto zdaje sobie sprawę, że ten jowialny, kochający świat i ludzi człowiek w wieku kilkunastu lat przeżył koszmar, który prześladował go do końca życia.

Stefańska mówiąc o „koszmarze 1945 roku” ma na myśli dramatyczną młodość aktora, który w wieku 15 lat stanął wraz z kilkunastoma innymi konspiratorami przed sądem, oskarżony o działalność antypaństwową. Wydał ich kolega.

- Traktowali nas bardzo źle. Bicie, kopanie, obelgi były na porządku dziennym. Jeden ze skopanych zmarł później w szpitalu więziennym. […] Jedną z najczęstszych (szykan – przyp. red.) była tzw. żabka. To był koszmar, piekło. W tych strasznych warunkach dotrwaliśmy do procesu - wspominał cioteczny brat aktora.

Czechowicz został skazany na trzy lata więzienia. Niestety, te ciężkie chwile odbiły się na jego zdrowiu. Pod koniec życia chorował na serce.* Nie dożył planowanej operacji.* Zmarł w wieku 61 lat. (sm/gk)

Źródło: film.wp.pl

fot. culture.pl

JA SIĘ MARYSI OŚWIADCZAM: https://youtu.be/hPtl4ao3-9k

opracowała: Agnieszka Sobiak