Urodzili się... 2 lutego: Krzysztof Chamiec
- Szczegóły
- Utworzono: wtorek, 02, luty 2021 13:35
- Agnieszka Sobiak
Jeden z największych amantów polskiego kina - Krzysztof Chamiec.
Urodził się 2 lutego 1930 we wsi Andruga (ukr. Андруга) w gminie Włodzimierzec, powiat Sarny, województwo wołyńskie. Obecnie rejon krzemieniecki obwodu tarnopolskiego. Syn ziemianina i hodowcy rolnego Bronisława Jaxy-Chamca i Jadwigi z domu Mierzejewskiej, pisarki.
W latach 1945–1948 mieszkał w Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie jego matka była nauczycielką języka polskiego i francuskiego. Po II wojnie światowej był dwukrotnie aresztowany za przynależność jego rodziny do AK, najpierw przez Rosjan, a następnie przez UB. Ukończył studia ekonomiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. 1 marca 1949 zadebiutował w lubelskim Teatrze Muzycznym, gdzie grał do 1951. Później przeniósł się do Szczecina, gdzie występował w Teatrze Polskim (1951–1952). W latach 1952–1953 grał w Teatrze im. Aleksandra Fredry w Gnieźnie, a w latach 1954–1955 w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu.
W 1954 zdał aktorski egzamin eksternistyczny w PWSA w Krakowie. W latach 1955–1957 ponownie aktor Teatrów Dramatycznych w Szczecinie. Występował na deskach Starego Teatru (1957–1959) i Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie (1959-62), a następnie w Teatrze im. Stefana Jaracza w Łodzi (1962–1967). Od 1967 związany z teatrami warszawskimi: Klasycznym (1967–1968), Ateneum (1968–1971), Narodowym (1971–1974 i 1981–1990), Polskim (1974–1981), Na Woli (1990–1991) oraz z Centrum Sztuki im. Stanisława Ignacego Witkiewicza (1991–1992).
Występował w Teatrze Telewizji i Teatrze Sensacji „Kobra” oraz w Teatrze Polskiego Radia.
O swoim zawodzie mówił:
Teatr jest dla aktora nie wysychającym źródłem emocji. Nawet jeśli chwilowo mam go dosyć, po pewnym czasie powraca jeszcze silniejsza fascynacja. Liczyłem, że w końcu się od niej uwolnię, ale nic z tego!. Udaje mi się to tylko do momentu, póki nie wejdę do teatru
Na ekranie filmowym zadebiutował w 1961 rolą hrabiego Alfreda Łaskiego w Komediantach Mari Kaniewskiej. Wystąpił w kilkudziesięciu filmach polskich i zagranicznych. Jego emploi (męski, wyniosły, pewny siebie) predestynowało go do grania ról mundurowych, zwłaszcza oficerów, ludzi wykształconych, dyplomatów, arystokratów, cudzoziemców; często odtwarzał postaci historyczne.
Członek SPATiF-ZASP, w latach 1957–1982 członek Zarządu Oddziału Warszawskiego tego stowarzyszenia.
W latach stanu wojennego aktor działał jako organizator „nowego” ZASP-u, „związku cechowego” (jak to sam określa), powołanego wówczas wraz z innymi, podobnymi „cechami” – a warto przypomnieć, że inspirację do sprowadzenia związków twórczych do funkcji cechów, czyli stowarzyszeń rzemieślniczych, zawdzięczał reżim stanu wojennego koncepcjom niemieckim z lat 30., kiedy analogicznym sposobem rozprawiano się z niewygodnymi organizacjami intelektualistów i artystów. W tychże latach 80., otrzymał Chamiec szereg wysokich odznaczeń (Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984), srebrny medal „Za Zasługi dla Obronności Kraju” (1985), Złoty Ekran (1983), Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (1985), nagroda na Opolskich Konfrontacjach Teatralnych (1986), Nagroda Prezydenta Warszawy (1986)). Reakcję środowiska na „zasługi” jednego ze swych przedstawicieli, opisuje sam Chamiec w wywiadzie zamieszczonym w książce Komedianci. Rzecz o bojkocie – wywiad dominuje rozgoryczenie aktora, spowodowane ostracyzmem społeczności teatralnej – dawni przyjaciele na jego widok przechodzili na drugą stronę ulicy, albo mijali go, udając, że nie widzą.
Zmarł na raka płuc, a został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu w Krężnicy Jarej k. Lublina.
Przemknął przez ekran już w 1953 w Piątce z ulicy Barskiej Kawalerowicza, ale ten epizod nie zasłużył nawet na odnotowanie w napisach końcowych. Za debiut ekranowy Chamca uznać zatem trzeba rolę Piotra, przyjaciela głównego bohatera w Złocie Wojciecha Jerzego Hasa. Takie postaci – bohaterów drugoplanowych: mężów – jak w noweli Jana Rybkowskiego Nauczycielka w składankowych Spóźnionych przechodniach – czy znaczących przyjaciół, grał wielokrotnie w późniejszej karierze. Szybko zaczęto go obsadzać w rolach żołnierzy. Różnej zresztą narodowości i opcji politycznych. W Barwach walki Passendorfera był zastępcą dowódcy oddziału Armii Ludowej. W sławiącym berlingowską I Armię Wojska Polskiego dyptyku tegoż reżysera (Kierunek Berlin, Ostatnie dni) – porucznikiem oddziału zwiadowczego. Co nie przeszkodziło masowej widowni kojarzyć go z rolą jednego z oficerów SS w Stawce większej niż życie czy z podobną rolą w serialu Czterej pancerni i pies.
W dramatach wojennych grał też cywilów, zaplątanych w akcję wbrew własnej woli, jak niedoszły lekarz w Weekendzie z dziewczyną Janusza Nasfetera.
Mocna sylwetka, niski głęboki głos, zdecydowane gesty zwiastujące silny charakter predestynowały go do ról dyrektorów (Walkower Skolimowskiego), generałów, przywódców politycznych (Paderewski w Polonia Restituta Poręby), prokuratorów (Niedziela sprawiedliwości Passendorfera, To ja zabiłemLenartowicza). Szczytowym osiągnięciem tego typu był tytułowy Kazimierz Wielki w superprodukcji Ewy i Czesława Petelskich. U nich zagrał też poetę, radcę ambasady w Delhi w Kamiennych tablicach wg powieści Wojciecha Żukrowskiego, jednak w roli amanta wypadł raczej sztywno, podobnie jak jego partnerka Laura Łącz. Niezbyt udał się też powrót do filmu długo milczącego Edwarda Skórzewskiego, telewizyjny Romeo i Julia z Saskiej Kępy, gdzie Chamiec zagrał malarza-kloszarda. Wyjątkową postacią – ciepłą, pogodzoną z losem, afirmującą życie – jest Dziad w Gwiezdnym pyle Andrzeja Kondratiuka. Chamiec został doceniony za tę rolę przez krytykę i publiczność, i uhonorowany (wespół z Igą Cembrzyńską, ekranową partnerką) Złotym Ekranem.
Grywał czarne charaktery, ludzi cynicznych, karierowiczów (Martwa fala Lenartowicza) i oschłych służbistów. Zagrał w kilkudziesięciu spektalach Teatru Telewizji i Teatru Sensacji a także w licznych słuchowiskach radiowych.
Urodzony 2 lutego 1930 w Andrudze k. Włodzimierza Wołyńskiego (dzisiejsza Ukraina), zmarł 11 października 2001 w Warszawie. Zadebiutował w 1949 roku w lubelskiej Operetce, ekstrenistyczny egzamin aktorski zdał w roku 1954. Grywał w teatrach Szczecina, Kalisza, Krakowa, Łodzi, wreszcie Warszawy.
Magda Sendecka
źródło: www.akademiapolskiegofilmu.pl
CIEKAWOSTKI:
-
Otrzymał następujące odznaczenia państwowe:
- 1976 r. - Złoty Krzyż Zasługi;
- 1984 r. - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski;
- 1985 r. - Brązowy Medal "Za Zasługi dla Obronności Kraju"
- 1989 r. - Zasłużony dla Kultury Narodowej.
Ponadto został odznaczony Srebrnym Medalem "Za Zasługi dla Obronności Kraju".
fot. filmweb.pl