Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /libraries/cms/application/cms.php on line 471
Z gazetą przy filiżance kawy - Bibliotekarz Lubuski

Z gazetą przy filiżance kawy

Klub MPIK w Zielonej Górze w latach 1951–1990

W kolejnej części wędrówek w przeszłość proponuję chwilowo odstawić na bok sprawy bibliotek. Nie oznacza to, iż przewodnim tematem niniejszego odcinka nie będą sprawy książki i czytelnictwa. Tym razem przyjrzymy się jednak działalności zupełnie innej instytucji, która niegdyś również pełniła ważną rolę w procesie upowszechniania słowa pisanego. Mowa o Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki, czyli popularnym „Empiku" w Zielonej Górze. Obecnie sieć EMPiK kojarzy nam się z salonami księgarskimi, jednak jeszcze kilkanaście lat temu były to prężnie działające instytucje kultury o szerokim wachlarzu działań.

Kawiarnia w „EmpikuPierwsze kluby tego typu uruchomiono w 1948 r. w Warszawie z inicjatywy Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa" [1]. Były to organizacje oświatowo-księgarskie, w ramach których prowadzono czytelnię prasy zagranicznej i krajowej, organizowano wystawy tematycznie związane z czytelnictwem, kursy nauki języków obcych oraz tworzono księgarnie [2]. W Zielonej Górze podobną instytucję zorganizowano w 1951 r. Początkowo klub mieścił się w niewielkim lokalu przy ul. Żeromskiego 20. Ze względu na skromną bazę lokalową w pionierskim okresie trudno było rozwinąć szeroką działalność popularyzatorską. Mimo niedogodności Klub cieszył się sporym uznaniem mieszkańców. Jak podają archiwalne źródła z 1962 r.: „frekwencja w czytelni wahała się średnio ok. 300 osób dziennie z tym, że w okresie jesienno-zimowym sięgała ona do 400 osób dziennie a w wiosenno-letnim obniżała się do 200 osób" [3]. W czytelni znajdowało się wówczas 320 tytułów czasopism wydawanych w 16 językach (m.in. polskim, rosyjskim, niemieckim, francuskim, angielskim, węgierskim, rumuńskim, bułgarskim, włoskim, litewskim). Klub czynny był codziennie od godziny 13 do 21. Wstęp i korzystanie z dostępnej prasy były bezpłatne. Dodatkowym atutem był bar kawowy, serwujący czarny wywar czytelnikom oddającym się lekturze. Oprócz udostępniania periodyków Klub prowadził działalność wystawienniczą, organizował imprezy o charakterze kulturalnym oraz prelekcje i odczyty.

Klub Międzynarodowej Prasy i Książki w Zielonej Górze. XXXV-lat, [Zielona Góra 1986]W planach rozwoju kultury w mieście na lata 1966–1970 przewidziano oddanie do użytku nowego gmachu Klubu. Budowę okazałej siedziby w centrum miasta, przy ul. Bohaterów Westerplatte ukończono w roku 1969 [4]. Od tego momentu Klub stał się ważnym i popularnym ośrodkiem kulturalnym na mapie miasta. Na parterze gmachu zlokalizowano kawiarnię, gdzie oprócz kawy czy herbaty serwowano również desery i inne słodkości. Na tym samym poziomie, po prawej stronie od wejścia głównego zorganizowano księgarnię. Na piętrze znajdowała się Galeria, tzw. cicha czytelnia, oraz sale wykładowe ośrodka nauki języków obcych. Tu wieczorami odbywały się różnego rodzaju spotkania z osobistościami świata kultury i sztuki, koncerty i wernisaże [5]. Spośród wielu zaproszonych gości wymienić można m.in.: aktora Jana Nowickiego, gwiazdę scen operowych Bernarda Ładysza, aktorkę Hankę Bielicką czy piosenkarkę Halinę Frąckowiak.

W roku 1989 zatrzymano fundusz kulturalny RSW, co ostatecznie oznaczało koniec dotacji dla MPiK-ów. Od 1 stycznia 1989 zielonogórski Klub związany był z agencją w Warszawie, jednak finansowo został zdany jedynie na siebie [6]. Stopniowo postępowała komercjalizacja usług oraz konieczność dzierżawienia pomieszczeń prywatnym przedsiębiorcom. W roku 1990 Sejm podjął uchwałę o likwidacji majątku RSW Książka–Prasa–Ruch.

Warto również w tym miejscu przytoczyć nazwiska osób kierujących Klubem w okresie blisko 50 lat: Bolesław Sobkow (1951–1954), Janina Ertnerowa (1954–1959), Marian Kapała (1959 do 1971) [7], Bazyli Wolniak (1971–1973), Władysław Sidorowicz (1973–1977), od 1982 r. Halina Ankiewicz [8]. Pod koniec lat 80. instytucją kierowali Ryszard Błażyński oraz Tadeusz Dokowicz.

Dawid Kotlarek

WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze

  

[1] Klub Międzynarodowej Prasy i Książki w Zielonej Górze. XXXV-lat, [Zielona Góra 1986, s. 2].

[2] Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971, s. 1173.

[3] Archiwum Państwowe w Zielonej Górze (dalej: APZG), Komitet Wojewódzki PZPR w Zielonej Górze 1950 1975, sygn. 1143, Biblioteki i czytelnictwo książek, wytyczne KW PZPR, Informacja o pracy Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki „Ruch" w Zielonej Górze.

[4] APZG, KMiP PZPR w Zielonej Górze 1959-1975, sygn. 29, Plenarne posiedzenia, Protokół nr 4 z plenarnego posiedzenia Komitetu Miasta i Powiatu PZPR w Zielonej Górze z dnia 22 maja 1970 r., Referat o kierunkach rozwoju życia społeczno-kulturalnego w Zielonej Górze i powiecie zielonogórskim w latach 1971–75.

[5] D. Piekarska, To było okno na świat. Od 40 lat chodzimy do EMPiKU przy ul. Bohaterów Westerplatte, „Tygodnik Zielonogórski" 2006, nr 20, s. 6.

[6] Koniec darmochy, rozmowa z T. Dokowiczem, rozm. przepr. Cz. Gierlach, „Gazeta Lubuska" 1990, nr 9, s. 7; D. Piekarska, Epitafium dla „Empiku"...?, „Gazeta Lubuska" 1990, nr 83, s. 4.

[7] Klub Międzynarodowej Prasy..., s. [2].

[8] Tamże.