Gustaw Lis i jego przygoda ze sztuką

Szczegóły

Odsłony: 569

W środę, 22 stycznia 2020 roku w holu Pałacu Książęcego w Żaganiu odbył się uroczysty wernisaż wystawy Malarstwo Gustawa Lisa. Akwarele. Od stycznia do końca marca w holu prezentowane były akwarele żagańskiego plastyka, kolekcjonera, propagatora i edukatora sztuki, a w czytelni MBP im. Papuszy w Żaganiu – obrazy olejne. W środku zimy w bibliotece zrobiło się bardzo zielono, bowiem obrazy Gustawa Lisa są nasycone zielenią.

Po przywitaniu licznie przybyłych mieszkańców miasta, bliskich, przyjaciół i znajomych żagańskiego artysty oraz przedstawicieli władz miejskich, słowo wstępne wygłosiła dyrektor biblioteki, Magdalena Śliwak. W atmosferę wieczoru ze sztuką wprowadził gości zespół Pod Różą, który w tym roku świętuje jubileusz 25-lecia działalności. Artyści wykonali kilka utworów ze swojego obszernego repertuaru, do akompaniamentu Włodzimierza Czernisza. Gustaw Lis przypomniał wszystkim zgromadzonym początki oraz przebieg działalności artystycznej i kulturalnej. Dostarczył mnóstwo materiałów do prezentacji multimedialnej. Osobiście uzupełniał slajdy, komentował poszczególne zdjęcia, wspominał na wesoło. Wieczór upłynął nad wyraz przyjemnie. Publiczność pięknie dopisała. Obecni byli nie tylko mieszkańcy Żagania. Przyjechali też artyści z Żar, Lubska i Zielonej Góry, a także Berthold Kandora z Uniwersytetu Wrocławskiego, który zbiera materiały do Leksykonu Artystów Śląska. Powiat żagański. Gustaw Lis cieszył się w pełni zasłużoną popularnością. Na koniec, jak zawsze, były kwiaty, podziękowania, gratulacje i dowody uznania dla artysty oraz słodki poczęstunek. Wydarzenie zostało uwiecznione przez pana Janka Mazura oraz dziennikarza „Gazety Lubuskiej” Wojciecha Olejarza.

Biogram Gustawa Lisa

Gustaw Lis urodził się w roku 1946 i wychował w Skopaniu, w byłym powiecie tarnobrzeskim. Jeszcze jako uczeń szkoły podstawowej zachorował i mama kupiła mu czasopismo, w którym opisana była twórczość Józefa Chełmońskiego. Dokonania Chełmońskiego zainspirowały młodego chłopca. Postanowił spróbować swoich sił w tym obszarze. Pierwszą próbę podjął wplenerze, wpolu zboża. I tak się zaczęło. Później chętnie rysował, a wszystkim domownikom jego prace bardzo się podobały. I to stanowiło impuls, który zadziałał podczas wycieczki szkolnej do Tarnowa, gdzie spotkał się z wystawą prac uczniów Liceum Technik Plastycznych. Wywarły na nim takie wrażenie, że już wiedział, co chce robić po szkole podstawowej. Złożył podanie i został jej uczniem w klasie meblarstwa. Po maturze zdanej w roku 1965, krótko, bowiem niecałe dwa tygodnie, pracował w Pracowni Konserwacji Zabytków na Wawelu przy konserwacji mebli. Wcześniej odwiedził wZielonej Górze kolegów odbywających praktykę w fabryce mebli i poznał zasłużonego dla kultury Nadodrza Władysława Ciesielskiego. Na jego zaproszenie rzucił pracę, nie czekając nawet na wypłatę. W Zielonej Górze nie wszystko poszło zgodnie z planami pana Ciesielskiego i Gustaw zatrudnił się w WSS Społem w dziale reklamy jako projektant. Wkrótce przeniósł się do WSS Społem w Żaganiu. Szybko jednak został powołany do wojska i w latach 1967-1969 odbył służbę w JW 2707 w Żaganiu. Pracując w WSS Społem, w marcu 1974 roku Gustaw Lis otrzymał nagrodę prezesa WSS Społem Katowice za udział w Krajowym Konkursie Wystaw. Nawiązał kontakt z Powiatową Poradnią Pracy Kulturalno-Oświatowej, gdzie od września został instruktorem plastyki. W tym czasie w Poradni pracowały: Lechosława Ostrowska, Krystyna Cichocka, Kazimiera Glanc, Alicja Majewska-Pardela. Jeździli po okolicznych domach kultury iświetlicach i udzielali porad: pan Gustaw w zakresie dekoracji i wystaw, a panie Ostrowska i Glanc – zajęć teatralnych i recytacji. W styczniu 1975 roku powołano do istnienia Żagański Pałac Kultury pod dyrekcją Adama Stawczyka, a w czerwcu wskutek reformy administracyjnej zlikwidowano powiaty. Tym samym Powiatowa Poradnia Pracy Kulturalno-Oświatowej została wcielona w strukturę nowej instytucji kulturalnej w mieście. Gustaw Lis pracował jako dekorator – scenograf wielkiej imprezy telewizyjnej Bank Miast Żagań – Goleniów. Poznał wówczas wielu pasjonatów, artystów amatorów i innych ciekawych ludzi. W tym samym roku jednak, ze względów finansowych, wyjechał do rodzinnego Skopania i zatrudnił się w fabryce firanek jako projektant wzorów. Do Żagania i do ŻPK wrócił wroku 1977. Powołał do istnienia Klub Plastyki Nieprofesjonalnej Maszkaron, do którego należało 12 amatorów sztuk plastycznych. Sam w tym czasie nie malował. Pierwszy obraz powstał nie z potrzeby serca, a jako efekt prowokacji ze strony jednego z członków Klubu Maszkaron. Kolega powiedział: „Ty się tak mądrzysz i krytykujesz, a pokaż, co sam potrafisz”. Panowie umówili się więc na malowanie w plenerze na tzw. Kaczym Rynku w Żaganiu. Był to rok 1979. Obraz wziął udział wwystawie klubowej, spodobał się bardzo dyrektorowi Adamowi Stawczykowi, który zawiózł go w prezencie aż do Anglii. Następny był obraz Martwa natura z koszem i warzywami. Od tej pory Gustaw Lis malował 2-4 obrazy olejne w roku i prezentował je razem z innymi na wystawach zbiorowych. Klub szybko zyskał popularność i pokazywał swoje prace na wystawach organizowanych w mieście i poza Żaganiem, np. w Świebodzinie (1980), w Zielonej Górze w pasażu Domu Towarowego Centrum (1983). Artyści wyjeżdżali razem na plenery sobotnio-niedzielne w okolice Żagania. Pan Gustaw jako instruktor niczego nie narzucał członkom Klubu, bardziej niż instruktorem wolał być pedagogiem. W roku 1989 otrzymał propozycję pracy wszkołach i został nauczycielem plastyki w Liceum Ogólnokształcącym (do 1997) iwSzkole Podstawowej nr 7, gdzie uczył aż do odejścia na emeryturę. W latach 1989-1990, wramach doskonalenia zawodowego nauczycieli, zdobył kwalifikacje pedagogiczne w Studium Przedmiotowo-Metodycznym wLegnicy (wychowanie plastyczne). Na krótko przed odejściem na emeryturę, w latach 2000-2003 odbył studia licencjackie w zakresie plastyki w Filii Uniwersytetu Zielonogórskiego w Głogowie. W tym czasie pracował cały czas również w Żagańskim Pałacu Kultury. Za swoją działalność kulturalną w zakresie promowania sztuki plastycznej, zwłaszcza jej lokalnych twórców, Gustaw Lis otrzymał zaszczytny tytuł Żaganianina Roku 2005. W 2020 roku Gustaw Lis z żoną Danutą świętują Jubileusz 50-lecia pożycia małżeńskiego. Dochowali się trojga potomstwa, kilkorga wnucząt i dwóch prawnuczek.

Wystawy

Wystawy zbiorowe – m.in. w Lądku Zdroju (1986 podczas Festiwalu Muzyki Radzieckiej), Rzeszowie (1986, 1987 – Ogólnopolska Wystawa Prac Instruktorów Plastyki, 2002, 2003 – Ogólnopolska Wystawa Twórczości Pedagogów Plastyki), w Brzegu nad Odrą (2004), Bolesławcu, Zielonej Górze, w Żagańskim Pałacu Kultury. Wystawy indywidualne. Pierwsza miała miejsce wroku 1995 wSzprotawskim Domu Kultury, potem były jeszcze wystawy w Salonie Wystaw Artystycznych w Żarach, w Lubskim Domu Kultury w Gale-rii Małej, Muzeum Regionalnym w Świebodzinie. W roku 2000 malarstwo Gustawa Lisa było pierwszą ekspozycją w nowych pomieszczeniach Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury w Iłowej. Z okazji 60. urodzin w2006 roku, wŻagańskim Pałacu Kultury miała miejsce pierwsza wystawa indywidualna w Żaganiu. Po 40 latach pracy jako instruktor plastyki, w tym prawie 30 latach w Żagańskim Pałacu Kultury, Gustaw Lis pokazał wszystkie swoje prace iwŻPK była to nie tylko jego pierwsza, ale i jedyna wystawa indywidualna. Potem w mieście odbyły się tylko dwie ekspozycje. W roku 2013 – Malarstwo Gustawa Lisa 2010-2012 „Z natury” i w roku 2020 – Malarstwo Gustawa Lisa. Akwarele zorganizowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną im. Papuszy w Żaganiu. W roku 2007 twórczość żagańskiego artysty prezentowana była również w Niemczech: Teltow i Weisswasser. W roku 2002 Gustaw Lis zainicjował wystawę Przegląd Twórczości Żagańskich Plastyków „Świata widzenie”. Dobrze przyjęta stała się imprezą cykliczną. W roku 2019, jak zawsze na początku grudnia, odbyła się 8. edycja.

Konkursy

Gustaw Lis, przez cały okres twórczości, 20 razy uczestniczył ze swoimi obrazami w konkursach plastycznych. Pierwszym był 4. Wojewódzki Konkurs Plastyki Nieprofesjonalnej „Salon Jesienny Żary 80”. Ostatnia przygoda z konkursami również miała miejsce w Żarach podczas 36. Otwartego Wojewódzkiego Konkursu Plastyki „Salon Jesienny Żary 2012”. Za prace otrzymywał zarówno nagrody, jak i wyróżnienia.

Plenery

Gustaw Lis zawsze uczestniczył wplenerach malarskich: z Klubem Plastyki Nieprofesjonalnej Maszkaron, z Sekcją Plastyki Nieprofesjonalnej Lubuskiego Towarzystwa Kultury, które organizowało je w różnych miejscowościach (Klenica, Mrzeżyno), jako nauczyciel w Plenerze Nauczycieli Plastyki Województwa Zielonogórskiego w Szklarskiej Porębie, Ogólnopolskich Plenerach Nauczycieli wPrzytoku, w Ogólnopolskich Plenerach Malarskich w Lewinie Brzeskim. Brał udział wplenerach malarskich organizowanych wIłowej, Międzyzdrojach, Wojcieszowie, Muchowie. Uczestniczył również wplenerach polsko-niemieckich w Szprotawie, Iłowej i Przewozie. Na plenery malarskie wyjeżdża do dzisiaj i sprawia mu to wielką przyjemność.

Kolekcjonerstwo

Malowanie, rysowanie jest dla Gustawa Lisa sposobem na życie, hobby. Nie jest to jednak jedyna pasja żagańskiego plastyka. Zajmował się filatelistyką ifotografią. Uwielbiał piesze wędrówki po górach, czyta poezje. Od lat kolekcjonuje małą grafikę, głównie ekslibrisy. Zgromadził bogate zbiory, przede wszystkim polskich artystów.Może uchodzić za encyklopedię wiedzy o artystach żagańskich. Plastycy wysyłają mu swoje grafiki, pan Gustaw dokładnie je opisuje, gromadzi i prezentuje na wystawach. Zainteresowanie znakiem książkowym zrodziło się, gdy na początku lat 80. do Żagańskiego Pałacu Kultury przyjechał Romuald Łuczyński z Wrocławia i zaproponował zorganizowanie wystawy z jego zbiorów. Gustaw Lis z tworzeniem ekslibrisów postanowił zapoznać członków Klubu Maszkaron. Sam też kilka wykonał, wszystkie techniką cynkotypii. Najbardziej w tym zakresie rozwinęła się żagańska artystka Eugenia Siejkowska, której ekslibrisy znajdują się wzbiorach Biblioteki Narodowej. W ubiegłym roku można je było podziwiać na wystawie indywidualnej wŻarskim Domu Kultury. Wszystkie oczywiście pochodzą ze zbiorów Gustawa Lisa.

Promowanie sztuki

Przejście na emeryturę nie odsunęło Gustawa Lisa od działalności kulturalnej, wręcz pozwoliło na jej rozwinięcie już jako działacza społecznego. Sztukę, a właściwie jej promowanie, traktuje jak czwarte dziecko. Pan Gustaw dzieli czas pomiędzy wnuki, własną twórczość, udział wplenerach, kolekcjonerstwo, wystawiennictwo i promocję artystów i ich twórczości. Uczy plastyki słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Iłowej. Czerpie z tej działalności radość isatysfakcję. Ale nie o radość tworzenia tutaj chodzi. Najbardziej cieszy możliwość promowania, pokazywania tego, co inni stworzyli, ich osiągnięć i umiejętności. To, co musi się dziać, czemu nie wolno podcinać skrzydeł – to wciąż dodaje energii, ożywia, urozmaica i dynamizuje codzienność. Wydawałoby się, że Gustaw Lis działa lokalnie, ale to tylko pozory. Utrzymuje bogate kontakty, prowadząc korespondencję tradycyjną z wieloma kolekcjonerami ekslibrisów i twórcami małej grafiki. Katalogi z wystaw wysyła do autorów i do kolekcjonerów w całym kraju. Na określenie „artysta plastyk” tylko kiwa głową, woli być postrzegany jako edukator sztuki. W ten właśnie sposób edukuje społeczeństwo w zakresie obcowania ze sztuką, głównie poprzez organizowanie wystaw. Sam szanuje każdy rodzaj sztuki, nie krytykuje, nie ocenia, docenia każdy sposób wypowiedzi artystycznej. Pierwsza wystawa małej grafiki PF 2012 ze zbiorów Gustawa Lisa, zorganizowana w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Żaganiu, odbyła się na przełomie grudnia 2011 i stycznia 2012 roku, a ekslibrisów – w maju 2012 roku i nosiła tytuł Książka. W roku 2014 z inicjatywy Gustawa Lisa przy Bibliotece powstała Galeria Ekslibrisu. Prezentowane są w niej znaki książkowe jako wystawy indywidualne, zbiorowe, ale i tematyczne. Prawie wszystkie pochodzą ze zbiorów pana Gustawa, który czasem wspierany jest przez twórcę i kolekcjonera zielonogórskiego Rajmunda Aszkowskiego. W roku 2017 zainicjował i zaaranżował w MBP wŻaganiu pierwszą po wojnie wystawę ekslibrisu lubuskiego, prezentującą dorobek artystów z południowej, zielonogórskiej części województwa. Pokłosiem wystawy jest artykuł Ekslibris lubuski („Bibliotekarz Lubuski” 2017, nr 1-2, s. 5-10). Niniejszy artykuł jest wyrazem szacunku i wielkim koszem kwiatów w podziękowaniu dla Gustawa Lisa za wieloletnią współpracę oraz wspieranie i promowanie działalności kulturalnej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Papuszy w Żaganiu.

Urszula Sitarz

Bibliografia

Materiały z archiwum prywatnego Gustawa Lisa Wywiad z Gustawem Lisem Jerzy Chłodnicki, Instruktorem być – i więcej nic?, „Nadodrze” nr 12, 5-18 czerwca 1983 Małgorzata Trzcionkowska, Wystawa co miesiąc, „Gazeta Lubuska” 2000, nr 265 (14 listopada 2000)