Warning: count(): Parameter must be an array or an object that implements Countable in /libraries/cms/application/cms.php on line 471
Trzecie miejsce. Biblioteki z potencjałem łączą w sobie to, co najlepsze - Bibliotekarz Lubuski

Trzecie miejsce. Biblioteki z potencjałem łączą w sobie to, co najlepsze

W 2012 roku na zlecenie Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, przygotowano raport „Po co Polakom biblioteki?" [1]. Materiał odpowiada na dwa zasadnicze pytania: co ludzie robią w bibliotekach i jakie mają z tego korzyści. Jak wynika ze sprawozdania, z bibliotek publicznych korzysta jedna trzecia mieszkańców małych miejscowości. Przychodzi się tu nie tylko po książki. Dla młodych ludzi biblioteka to przede wszystkim miejsce spotkań i spędzania wolnego czasu, gdzie mogą obejrzeć film, podyskutować czy pograć na komputerze. Blisko 700 tysięcy dorosłych załatwia w bibliotekach codzienne sprawy, jak np. opłacanie rachunków.

Biblioteka pomaga również w poszukiwaniu pracy. 100 tysięcy mieszkańców małych miejscowości wykorzystuje komputery w bibliotekach do pisania życiorysów, listów motywacyjnych lub do kontaktowania się z pracodawcami. W bibliotekach ludzie starsi uczą się obsługi komputera, m.in. na kursach i szkoleniach. Dla niemal 200 tysięcy osób to jedyne miejsce, gdzie mogą skorzystać z internetu. „Biblioteka jest »trzecim miejscem« – przestrzenią, która łączy w sobie to, co najlepsze w domu – rodzinną atmosferę, poczucie bycia u siebie, z tym, co najciekawsze w miejscach publicznych – możliwością poznawania nowych osób, bycia razem z innymi ludźmi. Biblioteka jest otwarta dla każdego, niezależnie od wieku, wykształcenia czy dochodów.Jest idealnym miejscem spotkań, tak potrzebnym zwłaszcza w małych miejscowościach" – czytamy w wypowiedzi Rafała Kramzy, Prezesa FRSI, Dyrektora PRB (informacja prasowa z 19 września 2012 r.) [2].

Kolejne badanie, przeprowadzone na zlecenie Fundacji Billa i Melindy Gatesów w 17 krajach Europy, w tym w Polsce, potwierdza istotne znaczenie bibliotek publicznych w życiu mieszkańców [3]. Z przekazu wynika, że co roku z bibliotek publicznych korzysta jedna czwarta Europejczyków (prawie 100 mln ludzi). 25% użytkowników (24 mln ludzi) przychodzi tu, żeby uczyć się i rozwijać swoje umiejętności, a 14 mln korzysta z komputerów, mimo że większość z nich ma internet we własnym domu. W raporcie czytamy, że użytkownicy postrzegają biblioteki jako wartościowe instytucje, wysoko oceniają oferowane przez nie możliwości. Uważają także, że zasługują one na dalsze inwestycje. Badanie pokazuje, że z bibliotek najczęściej korzystają mieszkańcy tych krajów, które przeznaczają na utrzymanie książnic najwięcej środków finansowych w przeliczeniu na osobę. Tak dzieje się w Dani i Finlandii. Wniosek stąd, że inwestycja w biblioteki się opłaca. Według raportu odsetek mieszkańców, którzy korzystają z bibliotek, jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o tym, jaki wpływ wywierają te placówki na życie społeczności. Aby działać skutecznie, trzeba przede wszystkim przyciągnąć do bibliotek więcej osób.

Warto i trzeba inwestować w biblioteki. W broszurze o wymownym tytule Biblioteki się liczą! [4] czytamy: „Polskie biblioteki też mają ogromny potencjał", „Biblioteki w Polsce się zmieniają!", „Każda inwestycja w bibliotekę to inwestycja w rozwój mieszkańców i lokalnych społeczności". I nie sposób temu zaprzeczyć. Polskie biblioteki ewoluują, modernizują się, urozmaicają i poszerzają ofertę dla rzeczywistych i potencjalnych użytkowników. Działalność placówek bibliotecznych, zarówno dużych miejskich, jak i najmniejszych wiejskich filii jest bardzo istotna, a jej wartość dla dzieci, młodzieży i dorosłych – bezcenna. Biblioteki żyją dziecięcym gwarem, poważnymi rozmowami dorosłych, dyskusjami o książkach, filmach, dźwiękami muzyki, odgłosami klawiatury komputera. Warsztaty, multimedia, kursy tematyczne otwierają nowe możliwości, zachęcają do aktywnej lektury, pracy z tekstem, korzystania z internetu, do działania. Codzienne zaangażowanie bibliotekarzy procentuje w nauce, pracy i kulturalnym życiu tysięcy ludzi. „To inwestycja w rozwój całego kraju" – podsumowują autorzy cytowanej broszury.

Program Rozwoju Bibliotek

W Programie Rozwoju Bibliotek, realizowanym od 2009 roku przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego bierze udział 3808 bibliotek z 1256 polskich gmin do 20 tys. mieszkańców. Program ma na celu pomóc tym placówkom w przeobrażeniu się w nowoczesne i aktywne instytucje działające w lokalnej społeczności. Jest to przedsięwzięcie, dzięki któremu biblioteki lepiej służą mieszkańcom swoich miejscowości. Fundusze przekazane przez Fundację Billa i Melindy Gates oraz Polsko-Amerykańską Fundację Wolności (33 mln dolarów) przeznaczane są na wyposażenie bibliotek w sprzęt informatyczny, cykl praktycznych szkoleń, wzmacnianie środowiska bibliotecznego i promocję bibliotek. W roku 2013 do III rundy PRB przyjęto 481 placówek bibliotecznych, w tym [5] z południowej części województwa lubuskiego: Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy w Krośnie Odrzańskim z filiami w Osiecznicy, Radnicy, Wężyskach oraz Miejską Bibliotekę Publiczną w Gubinie. Ogółem w Programie uczestniczy 199 lubuskich bibliotek, co stanowi 90% kwalifikujących się placówek. Pod tym względem województwo lubuskie oraz warmińsko-mazurskie osiągnęły najwyższy wskaźnik w skali kraju. Dzięki Programowi Rozwoju Bibliotek lubuskie biblioteki otrzymały 161 komputerów z oprogramowaniem, 135 urządzeń wielofunkcyjnych, 34 drukarki A3, 19 laptopów, 19 projektorów multimedialnych z ekranami, 198 aparatów cyfrowych. 19 bibliotek współpracuje z organizacjami pozarządowymi, m.in. Fundacją Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego, Towarzystwem Inicjatyw Twórczych „ę", Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych, Fundacją Volunteers for Sport. Wspólnie realizują 31 projektów dla mieszańców. W ramach takiego współdziałania BPMiG we Wschowie odwiedzili Latający Socjologowie. Podczas dwudniowego pobytu udało się zrealizować cykl spotkań i warsztatów dla młodzieży oraz bibliotekarzy. Ich myślą przewodnią było nawiązanie dialogu międzypokoleniowego tak, żeby procentował w przyszłości. Gimnazjaliści i bibliotekarze zastanawiali się nad możliwymi formami spędzania czasu wolnego, który byłby związany z biblioteką. W trakcie warsztatów młodzi ludzie opowiadali o swoich zainteresowaniach i wspólnie rozważali perspektywy realizowania i rozwijania ich we Wschowie. Wymyślali ciekawe projekty związane z konkretną aktywnością, którą chcieliby się zająć, tworzyli roczny plan działania biblioteki uwzględniający najciekawsze pomysły wypracowane podczas wcześniejszych zadań. Na zakończenie zorganizowano spotkanie łączące bibliotekarzy i młodzież, podczas którego wspólnie stworzono listę pomysłów zaakceptowanych przez obie strony. Dzięki wsparciu ze strony Latających Socjologów oraz podjętym działaniom bibliotekarze dowiedzieli się, o czym marzy i czego potrzebuje młodzież w zakresie aktywności pozaszkolnych, a młodzi ludzie poczuli, że mogą mieć wpływ na to, co dzieje się w bibliotece. I chyba o to właśnie chodziło! Miejmy nadzieję, że takie spotkanie „na szczycie" przyniesie pożądane efekty i w najbliższej przyszłości w pachnących świeżością, stylowych wnętrzach nowego gmachu wschowskiej książnicy młodzi ludzie z głowami pełnymi pomysłów będą częstymi gośćmi.

Konkurs Grantowy „Aktywna Biblioteka"

Do 16 placówek w ramach konkursu „Aktywna Biblioteka" trafiło 17 grantów (do 5 tys. zł) na realizację ciekawych inicjatyw na rzecz lokalnych społeczności. We Wschowie przyznane środki wykorzystane zostały na projekt mający na celu promocję historii i kultury regionu. W wieńczącym przedsięwzięcie rajdzie rowerowym ph. „Wilcze jagody – rowerem po Wschowie i okolicy" prawie 40 uczestników przejechało niełatwą trasę 38 km, podążając szlakami powieści Leonie Ossowski pt. Wilcze jagody.

Do konkursu „Aktywna Biblioteka" przystąpiła także BPMiG w Jasieniu. Granty na realizację uzyskały dwa złożone przez bibliotekę projekty. Pierwszy zatytułowany: „Świat pędzlem malowany: plener malarski" adresowany był do grupy młodzieży w wieku od 13 do 19 lat. Miał na celu rozwój artystyczny uczestników ze szczególnym uwzględnieniem poznania teorii malarstwa i praktycznym wykorzystaniem zdobytej wiedzy, w tym zainteresowanie młodych ludzi najbliższym środowiskiem – małą ojczyzną. W ramach przedsięwzięcia przeprowadzono m.in. warsztaty malarskie oraz zajęcia w plenerze. Drugi przygotowany projekt nosił tytuł „Oswajamy pacholęta – biblioteka pod chmurką". Jego intencją było zainteresowanie dzieci i ich opiekunów biblioteką jako miejscem przyjaznym i kreatywnym. Obejmował spotkania z książką na placu zabaw w Jasieniu: czytanie, oglądanie ilustracji, zabawy integracyjne. Zainteresowanie „biblioteką pod chmurką" przeszło najśmielsze oczekiwania organizatorów. Teraz pozostaje zadbać o to, by plenerowi użytkownicy regularnie odwiedzali siedzibę biblioteki pod jej stałym adresem.

Gminne koalicje i lokalne partnerstwa

Aby zapewnić bibliotekom długofalowe wsparcie, zachęcono kadrę merytoryczną do nawiązywania współpracy z przedstawicielami środowisk lokalnych i budowania gminnych koalicji oraz lokalnych partnerstw. Początkowo w środowisku bibliotekarskim sceptycznie podchodzono do tej idei. Nie wierzono w zaangażowanie społeczne miejscowej ludności. Pierwsze spotkania były jednak pozytywnym zaskoczeniem. Okazało się, że jest wiele osób zainteresowanych zrzeszonym działaniem na rzecz gminy, mieszkańców, inicjatyw bibliotecznych. Sołtysi, wójtowie, burmistrzowie, radni, sekretarze, dyrektorzy szkół i przedszkoli, nauczyciele, kierownicy sklepów, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku, przewodniczące Koła Gospodyń Wiejskich, przedsiębiorcy, prezesi lokalnych stowarzyszeń, studenci, wolontariusze przystąpili do realizacji szeregu wspólnych przedsięwzięć. Po raz kolejny wszyscy utwierdzili się w przekonaniu, że w jedności siła. Eugenia Kosmowska, dyrektor BPMiG w Szlichtyngowej w jednym z maili pisze: „My pracujemy nad spektaklem Zemsta dwóch pokoleń jest dużo pracy. Istotne jest, że mamy fajnych partnerów, których zachęcać nie trzeba. Biblioteka w pojedynkę za wiele by nie zrobiła". W artykule na temat spotkania Partnerstwa Lokalnego czytamy: „...w sercach i działaniach Partnerów Lokalnych goreje aktywność" 5 . Ta sama autorka w innym tekście stwierdza: „W Szlichtyngowej coraz więcej się dzieje. Społeczność lokalna staje się coraz bardziej zaangażowana w różnorakie działania. Potrzeba uzewnętrzniania zamysłów kulturalnych i tradycji bierze górę nad pędem współczesnego życia i jednoczymy się choćby na chwilę... To jest wspaniałe..." [6].

Działania gminnych koalicji promowane były m.in. poprzez udział w Lubuskich Konkursach Działań oraz Współpracy Bibliotek z partnerami lokalnymi. Podczas pierwszej edycji wyłoniono pięciu laureatów: trzech w podregionie zielonogórskim i dwóch w podregionie gorzowskim:

GBP w Brzeźnicy – rezultatem współdziałania Biblioteki z jej partnerami było wydanie gazetki lokalnej „Głos Chotkowa". Powstała w ramach projektu pt. „Biblioteka Skarbnicą Piśmiennictwa – Kuźnią Młodych Talentów Dziennikarskich".

BPMiG w Strzelcach Krajeńskich – koalicja zorganizowała cykl bezpłatnych warsztatów komputerowych ph. „Nigdy nie jest za późno na ...komputer". Przeznaczone były dla seniorów i miały na celu przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu osób starszych.

GBP w Bojadłach – włączając się w ogólnopolską akcję „Odjazdowy Bibliotekarz", koalicja zorganizowała rajd rowerowy połączony z promocją czytelnictwa na własnym terenie. Uczestnicy przejechali trasę Klenica – Bojadła – Zabór.

BPMiG w Słubicach – utworzona przy bibliotece gminna koalicja doceniona została za zintegrowanie lokalnych organizacji pozarządowych wokół wspólnego obchodzenia Nocy Świętojańskiej ph. „Świętojańskie Wianki 2011".

BP w Babimoście – koalicjanci przygotowali uroczystość poświęconą Teodorowi Spiralskiemu pt. „Zasłużony Polak w Izbie Pamiątek Regionalnych", związaną z przekazaniem do Izby Pamiątek Regionalnych Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

Do II Lubuskiego Konkursu Działań Bibliotek z partnerami lokalnymi przystąpiły biblioteki wiodące i partnerskie z I i II rundy PRB.

W południowej części województwa nagrodzeni zostali:

I miejsce – GBP w Zawadzie, filia w Łężycy. Biblioteka wspólnie z lokalnymi partnerami przygotowała imprezę plenerową dla dzieci pt. „Piknik z Linneą". Inspiracją do dużego i różnorodnego projektu były książki autorstwa Christiny Björk i Leny Anderson: Rok z Linneą oraz Linnea w ogrodzie Moneta.

II miejsce – BP w Sławie, filia w Ciosańcu. Koalicjanci przygotowali konkurs pt. „Gala wiedzy lokalnej" – gimnazjaliści vs miejscowi włodarze, stylistyką nawiązujący do meczu bokserskiego. Celem quizu była promocja gminy poprzez zabawę.

III miejsce BPMiG w Jasieniu. Partnerstwo podjęło działania mającą na celu ożywienie parku ph. „Park miejski: rewitalizacja". Współpraca zaowocowała organizacją licznych imprez plenerowych adresowanych zarówno do dzieci jak i dorosłych.

W północnej części województwa wyróżniono:

I miejsce – BPMiG w Strzelcach Krajeńskich. Biblioteka wraz z partnerami przygotowała 20 zestawów edukacyjnych dla dzieci „Biblioteczka dla Najmłodszych". Celem przedsięwzięcia było wsparcie indywidualnego rozwoju dzieci oraz wyrównywanie szans edukacyjnych.

II miejsce – GBP w Kłodawie. Nagrodzony został projekt „Kłodawskie totemy". Powstał w ramach Regionalnego Konkursu Grantowego Programu „Równać Szanse 2011". Projekt miał na celu integrację i aktywizację młodzieży poprzez podejmowanie wspólnych działań.

III miejsce GBP w Krzeszycach. Koalicja zorganizowała Podróże z Biblioteką „Szlakiem miejscowych kościołów i ciekawych miejsc".

W 2013 roku do udziału w III Lubuskim Konkursie Współpracy Bibliotek z partnerami lokalnymi zaproszone zostały wszystkie biblioteki publiczne z terenów wiejskich i miast do 20 tys. mieszkańców. 28 sierpnia 2013 r. jury komisji konkursowej podregionu zielonogórskiego wyróżniło trzy wydarzenia:

I miejsce – BPMiG w Krośnie Odrzańskim. Efektem współpracy biblioteki z jej lokalnymi partnerami była dwudniowa impreza plenerowa ph. „Dookoła Tuwima". Biblioteka otrzymała na jej realizację dofinansowanie z Instytutu Książki, z programu „Teraz MY – DKK dla dzieci i młodzieży". Przedsięwzięciu towarzyszyła m.in. pokojowa manifestacja z hasłami zachęcającymi do czytania, happening „10 minut z książką", spotkania autorskie, warsztaty plastyczne oraz spektakl teatralny dla najmłodszych.

II miejsce – GBP im. E. Paukszty w Kargowej. Biblioteka wraz z partnerami oraz przy współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN (IAE PAN) Ośrodek Studiów Pradziejowych i Średniowiecznych w Poznaniu przeprowadziła warsztaty archeologiczne ph. „Polsko-niemieckie spotkania z archeologią". Podczas towarzyszącej warsztatom sesji zaprezentowana została dwujęzyczna publikacja Pradzieje i wczesna historia Kargowej i okolic. Towarzyszyła jej również wystawa prezentująca zdjęcia oraz opisy badań prowadzonych na terenach partnerskich gmin: Kargowej i Schulzendorf.

III miejsce – BPMiG w Szlichtyngowej. Dzięki znaczącemu wsparciu partnerów oraz grantowi uzyskanemu w konkursie „Aktywna Biblioteka", biblioteka zrealizowała międzypokoleniowy spektakl Zemsta dwóch pokoleń. Nieoczekiwane spotkanie dwojga ludzi, wielkie zauroczenie, konflikt dwóch zwaśnionych rodzin, tradycyjne wartości i współczesna rzeczywistość, ciekawe dialogi i znakomita gra aktorów, a wszystko z dużą dawką dobrego humoru – tak w skrócie można streścić fabułę przedstawienia. Premierę obejrzała liczna widownia, w tym przedstawiciele władz samorządowych z Burmistrzem Miasta i Gminy w Szlichtyngowej. Za sprawą przedsięwzięcia amatorzy odkrywali w sobie talenty aktorskie. Starsi i młodsi zaskakiwali się wzajemnie pomysłowością, odwagą i zaangażowaniem. Bezdyskusyjnym efektem wspólnych działań była również integracja różnych grup wiekowych w miejscowej społeczności.

Biblioteki tętnią życiem

W ostatnich latach obserwujemy pozytywne ożywienie w środowisku bibliotekarskim. Zmienia się oblicze bibliotek pod względem infrastruktury i wyposażenia wnętrz. Zmianie ulega również mentalność pracujących w nich ludzi Niewątpliwie sprzyja temu społeczna dyskusja na temat roli współczesnych książnic oraz ogólnopolskie programy o charakterze globalnym kierowane do bibliotek publicznych. Wieloletni program rządowy Kultura+, w tym priorytet „Biblioteka + Infrastruktura bibliotek" i „Szkolenia dla bibliotekarzy" prowadzone przez Instytut Książki oraz Program Rozwoju Bibliotek realizowany przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego spotkały się z ogromnym zainteresowaniem kadry merytorycznej polskich placówek bibliotecznych. Co ważne, towarzyszyła im duża aktywność i przychylność ze strony władz jednostek samorządów terytorialnych. W informacji prasowej FRSI z 13 sierpnia 2013 r. śledzimy kolejną wypowiedź Rafała Kramzy: „Prowadząc działania w ramach Programu Rozwoju Bibliotek pomagamy bibliotekom sprostać wyzwaniom współczesności. Aktywizujemy je, dostarczamy sprzęt informatyczny, szkolimy bibliotekarki i bibliotekarzy. Dzięki temu placówki uczestniczące w naszym przedsięwzięciu tętnią życiem – pełnią funkcję miejsca spotkań, edukacji i spędzania wolnego czasu..." [7]. Bibliotekarze uczestniczący w PRB oceniają Program pozytywnie. Ich zdaniem bardzo przydatne były szkolenia, nawiązanie nowych kontaktów, wymiana poglądów i doświadczeń zawodowych. Doceniają pozyskanie nowoczesnego sprzętu i oprogramowania. Zaznaczają, że działania wokół PRB wzbudziły ducha mobilizacji wśród bibliotekarzy. Zmienił się także sposób funkcjonowania zespołu pracowników. Jolanta Wawrzyniak, dyrektor MBP w Szprotawie podkreśla, że wspólne uczestnictwo w szkoleniach i wyjazdach zintegrowało zespół. Pracownicy działają wspólnie. Imprezy i uroczystości organizują w zespołach zadaniowych i jest to „wartość dodana PRB". Podsumowując, stwierdza: „To jest chyba początek zmian, bo jak pracownicy mają inne nastawienie, to i biblioteka się zmienia". Pozytywy zauważa również Dyrektor BPMiG w Kożuchowie: „Jesteśmy bardziej otwarte na współpracę i widzimy sens naszego istnienia w tej współpracy". Dyrektor BPMiG w Jasieniu dodaje: „Szkolenia były bardzo przydatne, dobrze zorganizowane, aktywizujące działania bibliotekarzy". Zdaniem Urszuli Hryniewicz w trakcie trwania Programu biblioteka zmieniła się na lepsze. Wicewojewoda Lubuski podczas III Konferencji Regionalnej Programu Rozwoju Bibliotek w Gorzowie Wielkopolskim wspominał, z jaką niepewnością i dystansem biblioteki przystępowały do PRB, a jak obecnie, dzięki temu Programowi, się zmieniły i dobrze funkcjonują. Podkreślił, że na początku było niewiara w bibliotekach, że można tyle otrzymać. Przy wsparciu bibliotek wojewódzkich, biblioteki gminne znalazły się w Programie i dzięki temu żyją. Wójt Gminy Zielona Góra analizując bogatą działalność lubuskich, książnic spuentował, że nie ma większej nagrody, jak wdzięczność człowieka, dla którego się pracuje i tej wdzięczności na pewno biblioteki doświadczają.

W 2011 r. w bibliotekach publicznych południowej części województwa lubuskiego zorganizowano 10 746 imprez kulturalnych. W roku 2012 odnotowano 1 299 644 odwiedzin. Przygotowano 9435 przedsięwzięć kulturalnych, w tym 1725 o charakterze literackim, 5211 wydarzeń edukacyjnych i 2215 wystaw. Z 2 431 576 woluminów korzystało 102 280 zarejestrowanych czytelników. Odnotowano niemal 1 800 000 wypożyczeń książek i 37 355 wypożyczeń zbiorów specjalnych, w tym audiobooków zapisanych na kasecie magnetofonowej lub w formacie audio. W czytelniach udostępniono 336 323 książki oraz 8710 zbiorów specjalnych. O ile dane statystyczne dotyczące wypożyczeń i udostępnień prezentują się różnie i nie zawsze optymistycznie, o tyle cieszy liczba odwiedzin odnotowywana w placówkach bibliotecznych. Wydarzenia proponowane przez biblioteki cieszą się zainteresowaniem mieszkańców, co więcej – jak pokazują przykłady Lokalnych Partnerstw – przedstawiciele miejscowych społeczności chętnie włączają się w ich przygotowanie i realizację. Dr Dawid Kotlarek, Kierownik Działu Badań, Analiz i Metodyki WiMBP w Zielonej Górze podsumowuje „Są w województwie placówki, o których można powiedzieć, że pełnią rolę trzeciego miejsca. Należy pamiętać, że »trzecie miejsce« to nie tylko pewne usługi, oferta statyczna, przygotowana i realizowana przez książnice z myślą o potrzebach mieszkańców. Tutaj musi zaistnieć interakcja między czytelnikiem a biblioteką. Sam użytkownik musi współdziałać, żeby tworzyć trzecie miejsce".

Biblioteki bez odbiorców swoich usług nie istnieją. Zamknięte i puste nie mają racji bytu. Do lamusa odchodzą placówki, gdzie wśród ciasno ustawionych regałów wypełnionych obłożonymi w szary papier książkami, w złowrogiej ciszy siedziała niezbyt sympatyczna bibliotekarka. Wtedy o jakichkolwiek twórczych interakcjach nawet nikt nie pomyślał. Ówcześni bibliotekarze wydawali się głęboko przekonani, że najlepiej wiedzą, czego czytelnicy potrzebują. Obecnie coraz bardziej wymagający użytkownicy sami ustalają swoje potrzeby. Od kilku lat, już nie tylko w książnicach publicznych, ale również pedagogicznych i akademickich obserwujemy zmianę nastawienia z biblioteki pasywnej na proaktywną. Następuje modyfikacja i indywidualizacja oferty. Dbałość o aktualność zbiorów, wyposażenie i adekwatność usług może mieć również wymiar marketingowy, zwłaszcza jeśli przyczyniają się do zmiany wizerunku biblioteki na lepszy, przyciągnięcia większej liczby użytkowników, a nawet pozyskania dodatkowych środków finansowych. W wielu przypadkach dokonane przeobrażenia wpływają na zmianę ogólnej postawy władz i ich nastawienie względem biblioteki. Coraz częściej postrzegana jest jako partner do dyskusji o jej potrzebach i problemach. Docenia się znaczenie podejmowanych przez bibliotekę inicjatyw i działań na rzecz społeczności lokalnej i udziela konkretnego wsparcia. Radni zauważają aktywność placówek bibliotecznych, są bardziej świadomi potencjału bibliotek. Dr Artur Jazdon w wystąpieniu konferencyjnym w Zielonej Górze na temat „Biblioteka w procesie aktywizacji kulturalnej gminy", dokonując analizy „zjawiska określanego jako stawanie się bibliotek miejscem publicznym, trzecim miejscem, biblioteka uczestniczącą", postawił tezę: „mimo zmieniających się warunków funkcjonowania bibliotek [...] znaczenie biblioteki dla aktywizacji kulturalnej nie będzie maleć". Dyrektor Wojewódzkiej i Miejskie Biblioteki Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze, dr Andrzej Buck podsumowując dyskusję podczas konferencji „Kreacja czy stagnacja? Biblioteki w procesie współpracy", zaznaczył, że bardzo ważne jest nawiązywanie przez biblioteki kontaktów i tworzenie atrakcyjnych propozycji. Zachęcał do odważnego zarządzania. W informacji prasowej podkreślił: „Wspólne działania i dążenie do realizacji jednego celu składają się na pozytywny wizerunek całej gminy, zwłaszcza w kontekście społecznym" [8].

Wszelkie zmiany w zakresie oferowanych usług, modernizacje, inwestycje infrastrukturalne są ważnym krokiem w rozwoju placówek bibliotecznych. Służą budowaniu prestiżu biblioteki jako instytucji nowoczesnej, aktywnie działającej w lokalnej społeczności i reagującej na jej potrzeby poprzez realizację wielu różnorodnych funkcji. Placówki biblioteczne coraz częściej gwarantują pożyteczne spędzenie czasu wolnego najmłodszym i dorosłym, zapewniają pomoc w procesie kształcenia i realizacji obowiązków zawodowych, wspierają bezrobotnych. To miejsca, wokół których koncentruje się życie wielu gminnych społeczności. Nierzadko stanowią centrum kulturalne danej miejscowości i są ważnym punktem integracji mieszkańców. Tutaj drzwi nigdy nie są zamknięte.

  Małgorzata Domagała
Monika Simonjetz
WiMBP im. C. Norwida w Zielonej Górze

 


1 Pełny raport można znaleźć na http://www.biblioteki.org/pl/wiadomosci/czytaj/2115

2 http://www.biblioteki.org/pl/dla_mediow/szczegoly/2116

3 Quick, Prior, Toombs, Taylor i Currenti (2013): Europejskie badanie opinii użytkowników na temat korzyści wynikających ze stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych w bibliotekach publicznych (finansowane przez Fundację Billa i Melindy Gatesów).

4 http://www.biblioteki.org/repository/PLIKI/WIADOMOSCI/WYDAWNICTWA/20130813_Raport_UE_Europejskie_badanie_opinii/Biblioteki_sie_licza.pdf

5 http://www.bibliotekarzlubuski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=390:otwieramy-archiwum-przeszoci-

ludzie-historii&catid=40:wydarzenia-relacje-opinie&Item

6 http://www.biblioteki.org/pl/_biuletyn_?ctype=regionalny&cid=2586

7 http://www.biblioteki.org/repository/Dla%20mediow/2013_08_13_Informacja_prasowa_Raport_o_bibliotekach_w_Europie.pdf

8 Więcej o Konferencji na stronie www.bibliotekarzlubuski.pl http://www.bibliotekarzlubuski.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=235:konferencja-regionalna-programu-rozwoju-bibliotek-ph-kreacja-czy-stagnacja-biblioteki-w-procesie-wspopracy&catid=40:wydarzenia-relacje-opinie&Itemid=59